Góry Izerskie – sąsiedzi Karkonoszy z własnym charakterem

Kiedy myślimy o Sudetach, w pierwszej kolejności przychodzą nam do głowy majestatyczne Karkonosze ze Śnieżką i tłumnymi kurortami. Jednak tuż obok nich, trochę w cieniu, leży pasmo, które potrafi zaskoczyć spokojem, różnorodnością przyrody i bogactwem kulturowym – Góry Izerskie. Choć bliskość sprawia, że wiele osób wrzuca oba pasma do jednego worka, to właśnie Izery zasługują na osobne odkrycie.

Góry Izerskie a Karkonosze – jak je rozróżnić?

To częsty problem turystów odwiedzających region – co właściwie należy do Gór Izerskich, a co już do Karkonoszy? Oba pasma sąsiadują ze sobą i łączy je m.in. Szklarska Poręba, Polana Jakuszycka czy Przełęcz Szklarska. Warto jednak pamiętać:

• Karkonosze to najwyższe pasmo Sudetów, z ostrymi szczytami, kotłami polodowcowymi, Śnieżką, Szrenicą i bogatą infrastrukturą turystyczną.
• Góry Izerskie są niższe, bardziej łagodne i rozległe, z charakterystycznymi torfowiskami, polanami i trasami sprzyjającymi pieszym wędrówkom, rowerzystom i narciarzom biegowym.

Rozgraniczanie nie jest tylko kwestią geograficzną – to także szacunek do dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego obu regionów, które rozwijały się w nieco odmienny sposób.

Izery znane są jako jedno z najciemniejszych miejsc w Polsce – działa tu Izerski Park Ciemnego Nieba, unikalna inicjatywa chroniąca naturalne światło gwiazd. To raj dla miłośników astronomii i nocnych obserwacji.

Charakterystyczne dla regionu są także torfowiska wysokie, porównywane do skandynawskich. Można je podziwiać m.in. w rezerwacie „Torfowiska Doliny Izery”, gdzie specjalne kładki prowadzą turystów przez niezwykły krajobraz.

Wędrując przez Góry Izerskie, spotkamy rozległe świerczyny, liczne potoki i polany. To góry mniej zatłoczone niż Karkonosze, dzięki czemu łatwiej tu o kontakt z naturą i ciszę.

Najważniejsze szczyty Gór Izerskich

Choć nie dorównują wysokością Karkonoszom, izerskie szczyty mają w sobie majestat i charakter. Dla porównania – różnica wysokości między Śnieżką (1603 m n.p.m.), czyli królową Karkonoszy, a Wysoką Kopą (1126 m n.p.m.), najwyższym szczytem polskiej części Gór Izerskich, wynosi niespełna 500 metrów. To dowód, że Izery wcale nie są „niskimi górami”, a ich wierzchołki potrafią robić wrażenie zarówno krajobrazowe, jak i turystyczne.

Strona polska:

Najwyższym wzniesieniem Gór Izerskich w Polsce jest Wysoka Kopa (1126 m n.p.m.), ukryta w Wysokim Grzbiecie. Nie prowadzi na nią znakowany szlak, ale można się do niej zbliżyć trasami wiodącymi z Rozdroża Izerskiego czy Jakuszyc.

Wysoki Grzbiet kryje jeszcze inne szczyty przekraczające 1000 metrów:

• Przednia Kopa (1114 m n.p.m)

• Stóg Izerski (1105 m n.p.m.) – dzięki kolejce gondolowej ze Świeradowa-Zdroju łatwo dostępny nawet dla mniej wprawnych turystów. Schronisko na szczycie to doskonałe miejsce na odpoczynek i rozpoczęcie dalszych wędrówek.
• Wysoki Kamień – 1058 m n.p.m.
  Znany wierzchołek nad Szklarską Porębą, z prywatnym schroniskiem i rozległą panoramą.
• Zwalisko – 1047 m n.p.m.
  Malownicze granitowe gołoborza, miejsce o niezwykłym krajobrazie.
• Świeradowiec – 1037 m n.p.m.
  Szczyt nad Świeradowem-Zdrój, ze świetnymi widokami.
• Podmokła (1001 m) – z szerokimi widokami.

Niżej, ale nadal imponująco, wyrastają:

• Kamienica (973 m n.p.m.),
• Dłużec ( 867 m n.p.m),
• Sępia Góra (828 m n.p.m.) – z charakterystycznym rumowiskiem skalnym i świetnym widokiem na Świeradów-Zdrój i Pogórze Izerskie. Według niektórych źródeł miała się tutaj znajdować pogańska świątynia i święty gaj Ślężan.

Strona czeska

Po czeskiej stronie na turystów czekają równie ciekawe szczyty. Najwyższym jest Smrk (1124 m n.p.m.), na którym stoi wieża widokowa – doskonałe miejsce na podziwianie wschodów słońca i rozległych panoram. Popularne są także:

• Jizera (1122 m n.p.m.) – szczyt położony na północny zachód od czeskiej osady górskiej Jizerka, jednej z najwyżej położonych w Czechach.
• Holubník (1071 m n.p.m.) – określany skalnym punktem widokowym na Góry Izerskie.
• Bukovec ( 1005 m n.p.m) – na wschód od osady Jizerka.

Przełęcze w Górach Izerskich

• Łącznik – (1066 m n.p.m.) – położony wysoko punkt pomiędzy Smrekiem a Stogiem Izerskim, będący dogodnym łącznikiem obu stron pasma.
• Przełęcz Szklarska (886 m n.p.m.) – graniczne miejsce między Górami Izerskimi a Karkonoszami, przy Polanie Jakuszyckiej.
• Rozdroże Izerskie (767 m n.p.m.) – kluczowe skrzyżowanie szlaków na Stóg, Wysoką Kopę i Halę Izerską.

Hala Izerska – polski biegun zimna

Jednym z najbardziej niezwykłych miejsc w Izerach jest Hala Izerska, rozległa polana położona na wysokości około 850–880 m n.p.m. Ciekawostką jest fakt, że bywa nazywana „polskim biegunem zimna”. Zimą temperatura potrafi spaść tutaj do rekordowych wartości: w zimie 1939/1940 odnotowano aż –42°C, a w roku 1996 –36,6°C. Latem też zdarzają się zaskoczenia – w lipcu 1996 roku zanotowano tu –5,5°C. Śnieg potrafi zalegać do maja, a nawet pojawić się jeszcze w czerwcu.

Na polanie znajduje się kultowa Chatka Górzystów, dawna szkoła, dziś jedno z najchętniej odwiedzanych schronisk w Sudetach.

Najpopularniejsze szlaki w Górach Izerskich

• Ze Świeradowa-Zdroju na Polanę Izerską przez Stóg Izerski. Szlak: czerwony. Długość: 8,4 km. Czas: ok. 3h.
• Ze Świeradowa-Zdroju do Stacji Turystycznej Orle. Szlak: czarny → niebieski przez Polanę Izerską → czerwony na Halę Izerską i do Orla
  Długość: 11 km. Czas: ok. 3,5h
• Na Wysoką Kopę z Rozdroża Izerskiego. Szlak: zielony → czerwony. Długość: 6,5 km
  Czas: ok. 2h 15 min.
• Do schroniska Wysoki Kamień z Zakrętu Śmierci. Szlak: żółty
  Długość: 3,1 km. Czas: ok. 1h 15 min
• Ze Świeradowa-Zdroju na Smrk. Szlak: trasa przebiega przez Świeradów-Zdrój, Schronisko na Stogu Izerskim, Łącznik, Skrz. pod Czerniawską Kopą. Długość: 14,6 km. Czas: 5h 20 min

Atrakcje Gór Izerskich :

• Chatka Górzystów – kultowe schronisko na Hali Izerskiej, słynące z naleśników z jagodami.
• Zakręt Śmierci – legendarny punkt widokowy na drodze ze Szklarskiej Poręby do Świeradowa.
• Uzdrowisko Świeradów – Czerniawa oraz Dom Zdrojowy – perła architektury uzdrowiskowej z imponującą halą spacerową i pijalnią wód mineralnych.
• Czarci Młyn w Czerniawie-Zdroju i żywe Muzeum Chleba
• Chata Walońska oraz Muzeum Ziemi Juna w Szklarskiej Porębie – prezentujące bogactwo minerałów i agatów.
• Stóg Izerski z kolejką gondolową – wygodny start w głąb gór.
• Wieża widokowa na Smrku – niezapomniane panoramy o wschodzie słońca.
• Izerski Park Ciemnego Nieba – wyjątkowe miejsce do obserwacji gwiazd.
• Rezerwat „Torfowiska Doliny Izery” – niezwykły krajobraz przypominający Skandynawię.
• Sky Walk – ścieżka w chmurach
• Podziemna trasa turystyczna „Kopalnia św. Jan” w Krobicy
• Single Tracki – raj dla miłośników jazdy na rowerze w terenie.
• Polana Jakuszycka – najbardziej znany ośrodek narciarstwa biegowego i biathlonu na Dolnym Śląsku i w Polsce.
• Miasto Piechowice z Hutą Szkła
• Zamek Czocha
• Harrachov – druga po Spindlerovym Mlynie baza turystyki i sportów zimowych w północnych Czechach z wieloma stokami narciarskimi i Muzeum Górnictwa.
• Frydlant – czeskie miasto z pięknym ratuszem i gotyckim zamkiem.

Miasta i miasteczka Gór Izerskich

W sercu Gór Izerskich leży Świeradów-Zdrój. Miasto słynie z leczniczych wód radonowych i klimatu sprzyjającego regeneracji, ale jego znaczenie wykracza poza walory zdrowotne. To także doskonała baza wypadowa w góry. Latem turyści mogą korzystać z licznych pieszych i rowerowych tras, a zimą – z doskonale przygotowanych stoków narciarskich.

Kolejnymi miastami wokół Gór Izerskich są : Mirsk, Nove Mesto pod Smrkem czy Frydlant.

Natomiast na pograniczu Izersko – Karkonoskim leży Szklarska Poręba i właśnie dlatego turyści często mają problem z określeniem, do którego pasma należy. Południowa część miasta, z dominującą nad nim Szrenicą, należy już do Karkonoszy. Z kolei północno-zachodnie krańce Szklarskiej Poręby sięgają w stronę Gór Izerskich – to stąd najłatwiej dostać się na Polanę Jakuszycką, Halę Izerską czy do schroniska Orle. Można więc powiedzieć, że Szklarska Poręba jest bramą zarówno do Karkonoszy, jak i do Izerów.

Z kolei na Pogórzu Izerskim znajdują się: Gryfów Śląski, Leśna, Lubomierz czy najbardziej okazały Lwówek Śląski z przepięknym ratuszem, murami obronnymi czy basztami. Jest to zdecydowanie perła Dolnego Śląska.

Dziedzictwo i troska o region

Góry i Pogórze Izerskie mają własną tożsamość przyrodniczą, kulturową i społeczną. O jej zachowanie dba m.in. Izerska Lokalna Organizacja Turystyczna, której celem jest promocja regionu, wspieranie zrównoważonego rozwoju, ochrona środowiska, organizacja wydarzeń kulturalnych, a także integracja lokalnej społeczności. To dzięki takim inicjatywom Izery nie pozostają w cieniu Karkonoszy, lecz odkrywają przed turystami swoje unikalne oblicze.

Maciej Huzarewicz – Redaktor Naczelny